Tips preparacion pa temporada di horcan 2024

E file aki ta den archivo.

ORANJESTAD - Tur aña Aruba y e otro islanan den Caribe ta drenta temporada di horcan den luna di juni y esaki ta termina den luna di november. 

Tip 1 - Kico pa haci prome, durante y despues di un horcan  

Ta considera e lunanan aki temporada di horcan debi na e cantidad grandi di tormentanan, cu den e lunanan aki, ta forma den Oceano Atlantico y cu ta dirigi nan mes pa region Caribe.
Pa por sobrevivi un horcan ta hopi importante pa cada individuo, conhuntamente cu su famia, ta bon prepara prome cu yegada di un horcan y sa kico pa haci durante y despues di horcan.
Apesar di e tempo moderno cu nos ta bibando aden unda cu pa medio di tecnologia por premira cu exactitud ki dia y na cua momento un horcan ta yegando un isla, no ta consehabel pa warda te ora cu e momento ta cerca pa cuminsa prepara. Si haci esaki, e posibilidad ta grandi cu bo lo no por prepara manera mester ta debi na e cantidad grandi di preparacionnan cu ta necesario. Den un situacion di horcan hopi persona lo por drenta den panico y no por tuma e miho decisionnan. P’esey laga nos prepara cu anticipacion.

Aki e prome lista di tips, pa e temporada aki, pa bo ta debidamente prepara den caso di horcan:

  • Cana rond di cas, den cura y deshaci di materialnan no necesario cu por bula bay y causa peliger pa bo famia of tambe bisindario. 
  • Materialnan cu ta necesario, warda esakinan un caminda cu nan no por bula bay of wanta esakinan di un forma pa evita cu nan por bula bay.
  • Tira un bista riba dak di cas pa shingles, zink of cualkier material riba dak cu por ta los, drecha esakinan. Si bo sa cu bo dak ta lek awa, drecha esaki lo miho posibel.
  • Programa den telefon di cada miembro di famia e numbernan di emergencia (manera 911 Emergencia - 100 Polis) y numbernan di miembronan di famia cercano (manera mama, tata, ruman, tanta, omo, wela, welo, suegra y suegro). Den caso di un horcan e numbernan di emergencia lo ta hopi ocupa pa cual motibo famianan cercano lo por yuda otro hopi mas lihe.

Tip 2 - Kico pa haci na momento cu e posibilidad ta grandi cu nos isla lo por bay experencia un horcan?

Na momento cu instancianan oficial manera entre otro Gobierno y Crisis Management Office (exBureau Rampen Bestrijding) informa cu den e siguiente dianan e posibilidad ta grandi pa nos experencia un horcan, ta importante pa nos sigui cu preparacion 72 ora of 4 dia prome cu yegada di horcan:

  • Pone un tas disponibel den cual ta hinca tur material y obheto importante. Considera esaki e “Tas di Emergencia”;
  • Acumula documentonan cu pa bo y bo famia ta importante manera paspoort, historial di malesa of di medicina necesario y hinca esakinan den ziplock di plastic  den e “Tas di Emergencia”; 
  • Traha of cumpra un first aid kit consistiendo entre otro di pleister, betadine, gasa, verband y pildo pa dolor manera paracetamol of voltaren y demas articulonan cu por uza den caso di heridanan cu no ta rekeri asistencia medico inmediato;
  • Si bo persona of miembro di famia ta uza medicamento diario, controla y percura pa tin suficiente medicamento pa algun dia. Hinca e medicamentonan aki den ziplock y den e “Tas di Emergencia”. Haci mesun cos den caso cu un persona di famia ta haci uzo di un aparato diario;
  • Hinca algun snacks y boter di awa den e “Tas di Emergencia”.  
  • Haci un solo persona responsabel pa tin y hiba cu ne e “Tas di Emergencia” na tur momento.  
  • Percura pa tin flashlight cu bateria y tambe bela cu suafel den cas;
  • Sinta y traha un plan di evacuacion den caso cu famia mester evacua di nan localidad. No lubida di incorpora mascotanan den plan di evacuacion.

Tip 3 - Kico pa haci 48 ora of 2 dia prome cu yegada di horcan (si acaso a confirma cu un horcan ta na caminda)?

  • Prepara un espacio den cas unda famia lo bay keda durante e oranan cu e horcan ta pasando. E espacio aki preferiblemente ta un espacio unda tin poco of menos glas, bentana y porta.
  • Prepara espacio na unda mascotanan lo pasa e horcan.
  • Yena gasoline of diesel den auto.
  • Percura pa tin suficiente awa pa bebe pa cada miembro di famia (2 liter pa persona).
  • Cumpra algun cuminda di bleki y snacks (percura pa tin e aparato di habri bleki na man).
  • Si tin carni den frishider, hisa e temperatura di frishider y freezer na maximo capacidad y evita di habri esaki regularmente.

Tip 4 - Kico pa haci 24 ora of 1 dia prome cu yegada di horcan (si acaso a confirma cu un horcan ta na caminda)?

  • Sigura cu porta y bentana ta claba of tapa cu ‘plywood’ of algun otro material fuerte.
  • Charge telefon y demas aparatonan electronico esencial.
  • Repasa e plan di evacuacion.
  • Prepara weganan electronico y no electronico cu famia por entretene nan mes durante e siguiente ora y dianan.

Tip 5 - Kico pa haci durante y despues cu e horcan caba di pasa?

  • Keda paden den e espacio designa;
  • Scucha y sigui instancianan oficial pa noticia verídico;
  • Den caso cu mester bandona cas pa cuestion di siguridad, haci esaki hunto pa un localidad mas cerca posibel;
  • Corda hiba e tas di emergencia semper unda cu e famia bay.

𝐍𝐞𝐭 𝐝𝐞𝐬𝐩𝐮𝐞𝐬 𝐝𝐢 𝐡𝐨𝐫𝐜𝐚𝐧:

  • Keda informa door di sigui informacion duna pa instancianan concerni;
  • Evita subi auto y mobilisa riba caretera si no ta necesario, especialmente unda tin camindanan of edificionan inunda;
  • Duna prome auxilio na es cu por tin mester di esaki;
  • Cana cu cautela rond di cas y inspecciona si tin tubo di gas, meter di awa of waya di coriente cu por a kibra. Cera of desconecta esakinan si por;
  • Percura prome pa bo mes y bo famia ta ‘safe’ despues por yuda esnan den cercania cu porta mester ayudo; 
  • Den caso di EMERGENCIA yama 911 of 100.

Keda pendiente pas mas tip di Departamento di Salud Publico y Crisis Management Office (ex Bureau Rampen Bestrijding)!