Openbaar Ministerie (OM)
De kerntaak van het Openbaar Ministerie Aruba (OM) is vastgelegd in artikel 3 van de Eenvormige Landsverordening op de rechterlijke organisatie en luidt als volgt:
“Het Openbaar Ministerie is in het bijzonder belast met de handhaving van de wettelijke regelingen, met de vervolging van strafbare feiten, met het doen uitvoeren van vonnissen en beschikkingen in strafzaken en met het toezicht op de naleving van de rechterlijke beslissingen in tuchtzaken”.
Deze hoofdtaak van het OM kan worden opgesplitst in 4 taken:
- Het handhaven van de wettelijke regelingen
- Leiding over de opsporing van strafbare feiten
- De vervolging van strafbare feiten
- Toezicht houden op de executie van strafvonnissen
Hieronder worden deze vier taken van het OM nader toegelicht.
Het OM is bij uitstek belast met de handhaving van de wettelijke regelingen. Dit betekent dat het OM als taak heeft ervoor te zorgen dat de regels en wetten van Aruba niet geschonden worden. Het OM is in het bijzonder belast met de strafrechtelijke handhaving, dus met het geheel van voorschriften (wetten en regels) waarop straf staat. De handhaving van deze voorschriften heeft als doel het voorkomen, beheersen en terugdringen van de criminaliteit.
Wanneer een strafbaar feit is gepleegd, voeren politieambtenaren een opsporingsonderzoek uit. Het opsporingsonderzoek houdt in dat politiemensen zoeken naar sporen, getuigen en eventuele slachtoffers horen, verdachten aanhouden en alle gegevens in een zogeheten proces-verbaal vast leggen. Een proces-verbaal (ook wel pv genoemd) is een officieel schriftelijk verslag van ambtenaren met feiten die ze zelf hebben waargenomen, met verklaringen die ze hebben opgetekend uit de mond van verdachten of getuigen en met ander onderzoek (vingerafdrukonderzoek, DNA-onderzoek) dat is verricht.
De officier van justitie heeft ook een rol in de opsporing van strafbare feiten. Hij spoort niet zelf verdachten op, maar de officier van justitie heeft de leiding over de strafrechtelijke onderzoeken van politieambtenaren. De officier van justitie waakt ervoor dat de opsporing zorgvuldig en eerlijk verloopt; dat wil zeggen volgens de regels die in de wet zijn vastgelegd.
Na het vastleggen van alle gegevens van het politieonderzoek in een proces-verbaal, stuurt de politieambtenaar het proces-verbaal naar het OM. De officier van justitie bestudeert het proces-verbaal en alle processtukken en toetst of het handelen van de verdachte volgens de wet strafbaar is. Als de officier van justitie alle feiten op een rij heeft, neemt de officier een besluit. De officier van justitie beslist of een verdachte verder strafrechtelijk vervolgd zal worden. Verdere strafrechtelijke vervolging betekent de zaak voorleggen aan de rechter door middel van een dagvaarding.
De Arubaanse wet kent het zogeheten opportuniteitsbeginsel, wat betekent dat de officier van justitie niet verplicht is zaken voor de rechter te brengen. De officier van justitie kan ook besluiten de zaak te seponeren. Het seponeren van zaken gebeurt bijvoorbeeld in situaties waarin de politieambtenaren niet voldoende bewijs hebben kunnen verzamelen, of in situaties waar het om een klein vergrijp gaat en de dader de schade aan het slachtoffer heeft vergoed.
De officier van justitie kan de strafzaak ook voorwaardelijk seponeren. Bij een voorwaardelijk sepot stelt de officier van justitie aan de verdachte voor om hem niet te vervolgen onder één of meer voorwaarden. Bijvoorbeeld: de verdachte vergoedt de schade die hij veroorzaakt heeft.
Wanneer het strafbaar feit als overtreding strafbaar is gesteld, zoals rijden met een niet gekeurde auto, kan de officier van justitie ook besluiten tot een transactie. De verdachte betaalt dan een bedrag dat de officier van justitie heeft vastgesteld aan het Land Aruba en hoeft dan niet meer voor de rechter te verschijnen. Wanneer de transactie is betaald, wordt de zaak geseponeerd. Een verdachte die het transactiebedrag niet betaalt, moet alsnog voor de rechter verschijnen.
Als geen transactie of voorwaardelijk sepot wordt aangeboden en de zaak niet wordt geseponeerd, wordt de verdachte gedagvaard. Dit gebeurt door middel van een dagvaarding. Een dagvaarding is een officieel stuk waarin de officier van justitie de verdachte oproept om op een bepaalde dag, op een bepaald tijdstip voor de rechter te verschijnen. In de dagvaarding staat ook vermeld waar de officier van justitie de verdachte van beschuldigt.
Het Openbaar Ministerie houdt ook toezicht op de executie of tenuitvoerlegging van strafvonnissen. Dit betekent dat het Openbaar Ministerie erop toeziet dat boetes worden geïnd, dienstverleningen die door de rechter zijn opgelegd worden uitgevoerd en gevangenisstraffen worden uitgezeten.