Goud, de mogelijke oorsprong van de naam Oranjestad 200 jaar geleden

In samenspraak met het Nationaal Archief van Aruba, het Nationaal Archeologisch Museum van Aruba en het Departement van Cultuur informeert het Ministerie van Cultuur over de mogelijke oorsprong van de naam Oranjestad en de connectie met het goud dat op Aruba is gevonden en geeft het uitleg over de geschiedenis van Playa die nog veel verder teruggaat.

In juni 1824 ontdekte de jonge Willem Rasmijn goud op Aruba, om precies te zijn bij Rooi Fluit. De rivierbedding lag droog en Willem zag een glimmende goudkleurige steen. Willem nam de steen mee naar zijn vader, die hem verkocht nadat hij had bevestigd dat het goud was. Hier begon het nieuws van de ontdekking van goud op Aruba zich te verspreiden en begon de goudkoorts op Aruba, waarbij veel mensen langs de noordkust van Aruba naar goud begonnen te zoeken.

De ontdekking van goud op Aruba maakte het eiland interessant voor Nederland. De commandeur van Aruba, Jacob Thielen, informeerde gouverneur Cantz'laar van Curaçao over het gevonden goud op Aruba. Gouverneur Cantz'laar bezocht op 4 augustus 1824 de vele locaties waar op Aruba goud was ontdekt. Tijdens dit bezoek werd een dagboek bijgehouden, waaruit blijkt dat op 24 augustus, de verjaardag van Koning Willem I, een groot feest werd gehouden in het dorp Paardenbaai, waarbij ook enkele Arubaanse burgers aanwezig waren. Tijdens de viering toostte gouverneur Cantz'laar ter ere van de verjaardag van de Koning met de woorden: “"Lang leve de Oranjestad! Zij groeije en bloeije! ." Op deze manier kreeg “het dorp Paardenbaai de naam Oranjestad ter ere van het koninklijk huis ‘Huis van Oranje’. Dominee Bosch, die in 1827 op Aruba was, tekende dit verhaal op en schreef over deze gebeurtenissen in zijn aantekeningen, gepubliceerd in “Reizen in West-Indië” in 1836.

De assistent van de gouverneur, adjudant R.F. Van Raders, kreeg van gouverneur Cantz'laar de opdracht om om verslag uit te brengen over het goud dat op Aruba gevonden was. In 1825 paste Van Raders de kaart van Aruba uit 1820 aan en voegde de naam van het dorp Oranjestad toe. Deze kaart werd gestuurd naar Koning Willem I, wat wordt beschouwd als de eerste officiële keer dat de naam 'Oranjestad' werd gebruikt.

Playa, of 'het dorpje aan de Paardenbaai', kreeg de naam Oranjestad dankzij de koloniale relatie tussen Aruba en Nederland. Voordat deze koloniale relatie begon, bestond Playa echter al. Archeologische gegevens bevestigen sporen van inheemse bewoners in Playa vóór de koloniale periode op Aruba. In het hart van Playa, op plaatsen als Fort Zoutman, Plaza Daniel Leo en het gebied van het Arubusstation, zijn artefacten gevonden uit de keramische periode, daterend van 900 tot 1500 na Christus. Er zijn aanwijzingen dat Playa voor de komst van de Spanjaarden een van de zes dorpen van de inheemse bevolking op Aruba was. De naam Playa kwam veel voor in de communicatie van de inheemsen en bij handelaren van het vasteland. Zo vinden we op een kaart van Aruba uit 1794 Puerto Caballos, wat later Paardenbaai genoemd werd door de Nederlanders. Deze gegevens laten zien dat de geschiedenis van Playa veel verder teruggaat dan Oranjestad.

Goud is wat Oranjestad waarde gaf in de ogen van Nederland, maar het is de geschiedenis van Playa die in ons hart moet leven, omdat we zo meer te weten komen over de eerste bewoners van Aruba, handelaren en onze eeuwige banden met het vasteland. Het zijn de verhalen van Playa die het echte culturele erfgoed vormen, dat goud waard is en dat het waard is om te onderzoeken, documenteren, herdenken en waar we trots op mogen zijn.