De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst, waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon, gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.

De arbeidsovereenkomst heeft derhalve de volgende elementen:

• arbeid verrichten;
• loon;
• in dienst zijn van (gezagsverhouding).

Arbeid verrichten

De te verrichten arbeid moet voor de werkgever van waarde zijn. Bovendien moet de werknemer gehouden zijn zelf, persoonlijk, de arbeid te verrichten. Als het de werkgever volledig vrijstaat de werkzaamheden zelf te verrichten of door een ander te doen verrichten, is er geen arbeidsovereenkomst.

Loon

Loon is de door de werkgever verschuldigde contraprestatie voor de arbeid. Loon is de tegenprestatie van de werkgever. Geld (vast bedrag, provisie, winstaandeel), voedsel, dienstkleding, voortbrengselen en gebruik van woning kunnen bestanddelen van het loon zijn. Bij het betalen van het loon dient de werkgever rekening te houden met de Landsverordening minimumlonen. De werkgever moet, bij het uitbetalen van het loon de werknemer, een specificatie van het loon geven. Dit kan zijn een loonstrookje, salarisslip, ect.

Het dienstverband

Bij dienstverband moet er sprake zijn van gezagsverhouding tussen de werkgever en de werknemer. De werkgever moet bevoegd zijn aanwijzingen te geven of bindende instructies geven. Een arbeidsovereenkomst kan zowel mondeling als schriftelijk worden aangegaan. Een schriftelijke arbeidsovereenkomst verdient echter wel de voorkeur boven een mondelinge. Partijen zullen in het algemeen bij het sluiten van een arbeidsovereenkomst afspraken maken ten aanzien van o.a. de duur, de aard van de te verrichten werkzaamheden, de te bekleden functie, de salariëring, vakantie en bepaalde toeslagen.

Proeftijd

Onder een proeftijdbeding wordt verstaan het beding dat gedurende een bepaalde periode, de werkgever of de werknemer, bevoegd is de overeenkomst met onmiddellijke ingang te beëindigen. Vaak wordt aangenomen dat de eerste twee maanden altijd een proeftijd is. Dat is niet juist. Een proeftijd moet overeengekomen worden. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk. De proeftijd moet verder voor beide partijen gelijk zijn. De proeftijd mag niet op langer dan twee maanden worden gesteld. Tenslotte kan een nieuwe proeftijd in aansluiting op de afgelopen proeftijd slechts worden overeengekomen, als de proeftijden samen niet langer zijn dan twee maanden. 

Duur

Een arbeidsovereenkomst kan worden aangegaan voor bepaalde of onbepaalde tijd. De arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd dient schriftelijk te worden aangegaan en kan slechts worden aangegaan:

• bij meer werk in een gedeelte van het kalenderjaar;
• bij tijdelijke afwezigheid van een vaste werknemer;
• bij een nauwkeurig omschreven project;
• bij losse, ongeregelde arbeid.

Indien een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is aangegaan zonder rekening te houden met het bovenstaande, moet voordat zo’n arbeidsovereenkomst kan worden opgezegd, de Directeur van de Directie Arbeid en Onderzoek toestemming verlenen. Dit geldt ook indien arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd elkaar opvolgen met tussenpozen van niet meer dan 61 dagen.

Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan slechts tussentijds worden opgezegd indien voor de werknemer en werkgever dat recht schriftelijk is overeengekomen. Het onderscheid bepaalde tijd of onbepaalde tijd is dus van belang voor de wijze van beëindiging van de dienstbetrekking enerzijds en voor de voortzetting daarvan anderzijds.

Beëindiging arbeidsovereenkomst

De arbeidsovereenkomst kan onder andere op de volgende manieren worden beëindigd:

1. Wederzijdse overeenstemming. 
   Werkgever en werknemer kunnen overeenkomen om de arbeidsovereenkomst onder bepaalde voorwaarden met wederzijds goedvinden te beëindigen. Hoewel niet verplicht, is het verstandig dit ‘wederzijds goedvinden’ schriftelijk vast te leggen. Hierdoor kunnen later geen onduidelijkheden ontstaan;
2. Dood van de werknemer. 
   De arbeidsovereenkomst tussen de werkgever en de werknemer eindigt door de dood van de werknemer. Echter, bij de dood van de werkgever eindigt de arbeidsovereenkomst niet;
3. Wanneer de tijd is verstreken. 
   De arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt, voor zover niet anders is overeengekomen, automatisch indien de tijd waardoor deze is aangegaan verstreken is. Dat betekent dat voorafgaande opzegging niet nodig is, tenzij overeengekomen. Indien de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd stilzwijgend of uitdrukkelijk is voortgezet is voor haar beëindiging opzegging vereist;
4. Ontbinding door de rechter. 
   De dienstbetrekking kan ook eindigen doordat de rechter op verzoek van de werknemer of werkgever de arbeidsovereenkomst ontbindt op grond van gewichtige redenen. De verzoeker moet vaak een schadevergoeding aan de andere partij betalen;
5. Beëindiging tijdens proeftijd. 
   Gedurende de proeftijd kan de overeenkomst steeds zonder meer worden verbroken, zonder dat men schadeplichtig wordt;
6. Ontslag op staande voet. 
   Zowel werkgever als werknemer kunnen de dienstbetrekking op staande voet beëindigen wegens een dringende reden. Het ontslag dient op staande voet plaats te vinden en de dringende reden dient aan de tegenpartij onverwijld te worden medegedeeld;
7. Opzegging. 
   De arbeidsovereenkomst kan door opzegging worden beëindigd. Hierbij dient rekening gehouden te worden met de opzeggingsdag en opzeggingstermijn. De opzeggingsdag (beëindigingsdag) is de dag waarop de arbeidsovereenkomst als gevolg van opzegging eindigt (dus niet de dag waarop de opzegging plaatsvindt). Werkgever en werknemer kunnen onderling mondeling of schriftelijk afspreken dat er tegen elke dag of een bepaalde dag kan worden opgezegd. Is er niets afgesproken dan brengt het gebruik met zich mee dat er moet worden opgezegd tegen de laatste kalenderdag van een betalingsperiode. Als men bijvoorbeeld opzegt op 20 maart bij een opzegtermijn van 1 maand, dan is de arbeidsovereenkomst met ingang van 30 april beëindigd.

Opzeggingstermijn

De opzegtermijn voor zowel de werkgever als de werknemer mag alleen schriftelijk worden verkort of verlengd. Hierbij geldt dat de opzegtermijn niet langer mag zijn dan 6 maanden.

Over dit onderwerp is er een brochure Arbeidsovereenkomst beschikbaar.