Gastronomie

De meest voortkomende Arubaanse gerechten bevatten vis, geitenvlees, rundvlees, gebakken rijpe bananen, funchi en pan bati. Een typisch Arubaans gerecht is de pisca hasa (gebakken/gefrituurd vis) met als bijgerecht gebakken schijfjes bakbanaan, pan bati (een soort pannenkoek gemaakt met sorghummeel) of funchi (dikke maïspap die lijkt op de Italiaanse polenta), saus crioyo (een saus op basis van tomaten uien en azijn) of pica den vinager – hete kleine pepers (Madam Jeanette of promente genoemd) en uien ingelegd in azijn.

Smaakmakers zijn groenten en specerijen, zoals batata dushi (zoete yam - een soort knolachtige groente die gekookt kan worden) en yerb’i hole (basilicum) en Madame Jeanette hete pepers.

Onmiskenbaar één van de gezonde culinaire charmes uit de Arubaanse keuken is de Concomber Stoba. Dit zeer traditioneel gerecht bestaat uit Arubaanse komkommer en geitenvlees, gezouten vlees, uien, knoflook en Madame Jeanette pepers.

Andere traditionele gerechten zijn:

• Yambo - een stevige soep gemaakt met okra en verse vis of gezouten varkensvlees, blokjes carco (kroonslak), garnalen en met als bijgerecht funchi;
• Keshi yena - een Hollands geïnspireerd gerecht dat bestaat uit een uitgehold ronde kaas (Edammer) gevuld met kip of rundvlees, rozijnen, olijven, pepers, cashewnoten, zilveruitjes en kappertjes;
• Carni stoba - stoofschotel met in blokjes gesneden rundvlees, groenten, aardappelen en zwarte saus;
  
• Cabrito stoba - gestoofde geitenvlees met funchi of pan bati;
• Kerrie kerrie (kari kari) - gehakte vis met uien, tomaat en specerijen;
• Calbas largo stoba - gestoofde calbas largo met rundvlees of gezouten varkensstaart;
• Papaya stoba – geschilde en in blokjes gesneden gestoofde groene papaya met stoofvlees (geiten- of schapenvlees), gezouten varkensstaart of stukjes ribben.
• Sopi di bestia chikito - letterlijk vertaald: soep van kleine dieren t.w. geiten of schapen. Deze zeer populaire soep vormt nog steeds een onderdeel van de locale traditie bij feestelijke gelegenheden zoals huwelijk, doopsel, eerste heilige communie en verjaardag;
• Sopi carni – vleessoep met aardappelen, tomaat, selderij, ui, paprika, wortels, kruiden, knoflook, komijn, nootmuskaat en prei;
• Bacalao - gebakken gepekelde kabeljauw. De ontbeende fijngemaakte ontzouten kabeljauw wordt bereidt met aardappelen, tomaten, tomatenpasta, paprika en kruiden;
• Bonchi corra - de meest voorkomende ingrediënten van deze zeer populaire traditionele schotel zijn nierbonen met gezouten varkensstaart, zoutvlees, gezouten ribben, selderij, knoflook en uien;
• Mondongo stoba- gestoofde schotel bereid van darmen, pens van runddier met weso blanco (soepschijf), varkenspoten, aardappelen en kruiden.
• Mondongo soep – machtige soep gemaakt met darmen, aardappelen, koren en ui.
• Sopi pisca (Sopi di playa) - zeer populaire soep gemaakt met grote schijven vis of een kop van een grote vis, zoals zeebaars;
• Frekedel (Visballen) - gefrituurde balletjes vis gemaakt met fijngemaakte gebakken vis, ei, specerijen en broodkruimels. Dit gerecht wordt geserveerd met funchi of pan bati en gebakken rijpe bakbanaan;
• Kool stoba  (gestoofde kool) - in blokjes gesneden kool met stoofvlees, geiten - of schapenvlees met zoutvlees, gezouten varkensstaart, ribben, tomaat, ui en tomatenpasta;
• Pisca stoba - gestoofde blokjes vis met ui, tomaat, aardappels, tomatenpasta, paprika, selderij, peper en zwarte saus;
• Higra stoba - gestoofde lever;
• Arros con pollo - gebakken rijst met kip, fijngesneden ham en garnalen;
• Carco stoba - gestoofde kroonslak met in blokjes gesneden aardappelen, tomaat, ui, zout, peper, komijn en nootmuskaat;
• Cabaron stoba - gestoofde garnalen;
• Steak di wea - gebraden biefstuk;
• Tutu - funchi gemengd met bonen en suiker;
• Cocolishi stoba - Gestoofde kleine zeeslakken;
• Ribchi stoba – Gestoofde ribben
• Rabo di baca stoba – Gestoofde ossenstaart

Arubaanse lekkernijen

• Suls - in kleine plakjes gesneden varkensoor en poten, uien, kruidnagels en laurierblaadjes ingelegd in azijn; 
  
• Kroket - een soort bitterbal;
• Pastechi - halfmaanvormig snack/pastei gevuld met kaas, gehakt, vis of kip;
• Pisca tempera - blokjes vis in een mengsel van water en azijn;
• Calco tempera - blokjes kroonslak en uien ingelegd in water en azijn;
• Sanger yena - bloedworst is een bijproduct van de slacht van schapen, geiten en varkens gemaakt met diverse kruiden;
• Cala - gefrituurd bolletjes gemaakt met zwartoog erwten. De gedroogde bonen worden in water geweekt, ontveld, fijngemalen en gefrituurd (als bolletjes);
• Cheeseballs - kaasballetjes gemaakt met geraspte oude kaas, eieren, bakpoeder en bloem;
• Webo yena - gevulde eieren;
• Sopi oester - oestersoep;
• Empana - pastei gemaakt met maïsmeel en gevuld met kaas, vis of gehakt;
• Soesjes - gevuld met tonijnsalade of krabsalade;
• Johnny Cake - een soort gebakken brood (oliebol of koek) dat geserveerd wordt met kaas of gestoofde kabeljauw;
• Balchi carni – gehaktballetjes;

Dessert en zoetigheden

• Upside down taart - deze omgekeerde taart, gegarneerd met ananas en kersen is geïnspireerd door de populaire Amerikaanse upside down cake en wordt met de bovenkant aan de onderkant gebakken;
• Quesillo - custardpudding met karamel. Deze overheerlijke karameldessert wordt gemaakt met verse eieren, gecondenseerde melk, rum, vanille, suiker en versierd met kersen;
• Cocada - kokosnootpasteitje gemaakt van geraspte kokosnoten, suiker, siroop en water;
• Chupabebe - lollypop van suikersiroop;
• Bolo preto - letterlijk vertaald zwarte taart – Een bijzonder traditionele fruitcake die opgediend wordt bij traditionele gebeurtenissen, zoals bruiloften, heilige communie en doopplechtigheden. De ingrediënten van deze, donkere en machtige taart zijn o.a : tutti frittu, gedroogde vijgen, rozijnen, krenten, dadels, pitloze pruimen en verschillende soorten likeur;
• Cuki lerchi - typische Arubaanse zandkoekjes;
• Macaron - kokoskoek;
• Drikidek - een soort ontbijtkoek;
• Pan boyo - broodpudding;
• Tert - taart gevuld met kokosnoot of pruimencompote;
• Kakiña - toffee;
• Bolo di Cashupete - cashewnotentaart;
• Conserva – karamel gemaakt met melk en pindakaas gevormd in vierkantjes;
• Pan dushi - krentenbrood ;
• Chuculati pinda - een warme drank gemaakt met melk, pindakaas en cacao;
• Boyo - typische Arubaanse taart gemaakt met bloem, eieren en geraspte kokosnoten;
• Papa di maishi rabo – Ontbijtpap gemaakt met sorghummeel en melk;
• Bolo di pruim – Met pruimencompote gevulde opgesneden sponstaart;
• Bolo di frigidaire - In laagjes gesneden sponstaart gevuld met slagroom, stukjes ananas en fijngesneden kersen.

Arubaanse groente

Door het tropische klimaat en de beperkte regenval, verbouwt Aruba weinig groenten. Groenten en fruit worden voor een groot gedeelte geïmporteerd uit o.a. Venezuela, Dominicaanse Republiek en de Verenigde Staten. Enkele locale producenten verbouwen diverse gewassen gedurende het jaar met behulp van druppelirrigatiesystemen.
Tot het teeltplant behoren onder andere: kleine komkommers; salade komkommers, okra', diverse bonensoorten (w.o. pinda’s), zoete of hete peppers. Daarnaast wordt cilantro (coriandrum), bladsla, selder, bosuien, Basella spinazie en bladkool geteeld. Op vochtige plaatsen wordt ook taïr, kangkung (waterspinazie of ongchoi) en zelfs waterkers geteeld. Voorts is recentelijk de teelt van taogé op succesvolle wijze ter hand genomen, alsook andere spruitgroenten. 

 Op Aruba groeit diverse fruitbomen, zoals:

• Kenepa;
• Macapruim;
• Shimarucu,
• Stranddruif;
• Guava;
• Mango;
• Papaya;
• Mispel,
• Zuurzak;
• Meloen;
• Watermeloen.
• Casho (Cashewfruit)
• Granaatappel
• Tamarinde

De vruchten worden meestal gegeten, maar men gebruikt ze ook om vruchtensap te maken, hetzij met water of met melk (batido’s)